Rus tankları hər yerdə məhv edilir| Onlar müasir döyüş meydanında hələ də lazımdır?

Bir tərəfdən, gördüklərimiz ABŞ-ın Milli Təhlükəsizlik müşaviri H.R Mekmasterin 2017-ci il Milli Təhlükəsizlik Strategiyası və Müdafiə Naziri Cim Mettisin 2018-ci il Milli Müdafiə Strategiyasının əldə etdiyi qərarı təsdiqləyir. Hər ikisində, hazırda ABŞ-ın milli təhlükəsizliyində əsas narahatlığın terrorizm deyil, dövlətlərarası strateji rəqabət olduğu qeyd olunur. Və hər iki sənəd düzgün şəkildə Rusiyadan yaxınlaşan təhlükəyə yönəldilib. ABŞ Milli Təhlükəsizlik Strategiyasında qeyd edildiyi kimi, “Rusiya böyük güc statusunu bərpa etməyə və sərhədləri yaxınlığında təsir dairələri yaratmağa çalışır”.

ABŞ milli strategiyasındakı bu dəyişiklik Ordunu adi, böyük birliklərdən ibarət olan zirehli əməliyyatları ikiqat azaltmağa təşviq etdi. Dəniz Piyadaları Korpusu Sakit Okeanın qərbində Çin gəmiləri və təyyarələrinə meydan oxuyacaq portativ raketlərdən istifadə strategiyasına diqqəti yetirmək üçün tanklardan imtina etdi. Hər iki qərar Ukraynadakı hadisələrə müəyyən dərəcədə bəraət qazandıra bilər.

Rusların çoxlu sayda tank və zirehli texnikadan istifadə edərək hücuma keçməsi onların döyüş meydanındakı əhəmiyyətini bir daha vurğulayır. Lakin ruslar həm də Amerika istehsalı “Javelin” və Britaniyanın NLAW (Next Generation Light Tank Antitank Weapon) kimi güclü tank əleyhinə raketləri ilə silahlanmış Ukrayna qoşunları qarşısında dağıdıcı texnika itkilərinə məruz qalıblar. Ukraynalılar Türkiyənin “Bayraktar TB2” Pilotsuz Uçuş Aparatlarından (PUA) da tank əleyhinə sursatlar atırlar. Açıq mənbəli hesabatlar göstərir ki, ruslar 300-ə yaxın tank və 500-dən çox zirehli texnika daxil olmaqla, 1600-dən çox maşın və texnika itiriblər.

Birləşmiş Ştatlar ukraynalıları nəinki daha çox “Javelin”lə təmin edir, həm də “gəzən sursatlar” kimi tanınan 100 kamikadze PUA-sı ilə təmin etdiyi üçün rusların daha ağır itkilərə məruz qalması ehtimalı yüksəkdir. TB2-lərin və İsrail istehsalı olan “gəzən sursatların” kombinasiyası Azərbaycanın 2020-ci ildə Ermənistana qarşı zəfər qazandığı müharibədə çox güclü olduğunu sübut etdi. Bu müharibədə Ermənistanın döyüş maşınlarının 47 faizi sıradan çıxarılıb və ya tamamilə məhv edilib.

“Army Times” yazır ki, Ermənistan-Azərbaycan müharibəsi zirehli texnikanın tətbiqi tərəfdarlarına və onu pisləyənlərə çoxlu arqumentlər verib. Dəqiq PUA zərbələri ilə tankların məhv edilməsi 2 nəticəyə səbəb ola bilər:

- zirehli texnikalar artıq öz dövrlərini başa vurub
- zəif qorunan zirehli texnikalar döyüş meydanında eyni aqibətlə üzləşəcək

Rusiya-Ukrayna müharibəsi müzakirələri daha da gücləndirəcək.

Artıq bəziləri “tankların və zirehli transportyorların köhnəldiyini” iddia etməyə başlayıb. Onlar çox bahalıdır və çox yüngül tank əleyhinə silahlar və ya PUA-lar tərəfindən asanlıqla məhv edilir. Lakin zirehli texnika mütəxəssisləri buna belə cavab verir: zirehli texnikanın məhv edilməsi deyildiyi qədər də sürətli deyil. Keçmiş Britaniya ordusunun zabiti Nikolas Drummond yazır ki, Rusiyanın fəlakətli taktikası tanklar üçün dəhşətli bir reklam olub: “Ancaq səhv nəticə çıxarmamaq üçün diqqətli olmalıyıq. Artilleriya dəstəyi yoxdur. Piyada dəstəyi yoxdur. Hava dəstəyi yoxdur. Çoxdomenli əməliyyatlar dövründə birləşmiş silah taktikası (combined arms tactics) belə işləmir”.

Əgər rus tankları piyada, artilleriya və hava qüvvələri ilə daha yaxşı dəstəklənsəydi, onlar tank əleyhinə silahlarla silahlanmış Ukrayna piyadalarının “vur-qaç” taktikasına qarşı o qədər də həssas olmazdılar.

Hərbi ekspertlərin yekdil rəyi budur ki, zirehli texnika hələ də hücum əməliyyatlarını təmin etmək üçün döyüş meydanında mühüm yer tutur. Avstraliya ordusunda bu yaxınlarda istefada olan general-mayor Mik Rayan deyir ki, tanklara malik olan quru qüvvələri ilə olmayanlar haqqında tarixi məlumatlar kifayət qədər dolğundur: “Əgər tanklarınız varsa, daha az əsgər itirirsiniz və uğur qazanmaq şansınız daha yüksəkdir. Onlardan yaxşı idarə olunan birləşmiş silah komandasında istifadə edilməlidir”.

Deməli, sual orduların gələcəkdə tanklara sahib olub-olmaması deyil, onların necə idarə olunmasıdır. ABŞ Ordusu M1A2 “Abrams” tanklarını PUA-lardan müdafiə etmək üçün İsrail tərəfindən hazırlanmış “Trophy” aktiv qoruma sistemi, yol kənarındakı bombalara qarşı elektron döyüş cihazları və ballistik zirehlərin təkmilləşdirilməsi üçün 4,62 milyard dollar xərcləyir. Bəs bu 40 yaşlı, 80 tonluq “begemotlar”ın çox baha və əlverişsiz olduğunu düşünən yoxdur?

Zirehli texnika ilə bağlı müzakirələrdə bütün tərəflərin razılaşa biləcəyi yeganə amil, Rusiyanın öz tanklarından pis istifadə etməsi və Ukraynanın rəqibin bacarıqsızlığından tam yararlanmasıdır.